Ponad połowa Polaków (52%) uważa, że ich wiedza o finansach jest mała lub bardzo mała. Aż 92% badanych jest zdania, że zajęcia edukacyjne z tego obszaru powinny mieć charakter obowiązkowy. Najsłabiej oceniają się osoby młode (83%), wśród których co druga deklaruje, że przy podpisywaniu umów finansowych sprawdza jedynie podstawowe zapisy i zgodność danych osobowych. To główne wnioski z badania „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2020”, zaprezentowanego podczas IV Kongresu Edukacji Finansowej i Przedsiębiorczości.
Jak wynika z badania przeprowadzonego w lutym br. na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości (WIB) i Fundacji GPW jedynie 12% Polaków określa swoją wiedzę finansową jako dobrą lub bardzo dobrą. Zdecydowanie najsłabiej w sferze wiedzy finansowej czują się osoby młode w wieku 18-24 lata (83%) oraz mieszkańcy wsi (71%).
Nie dziwi więc fakt, że jedynie 8% Polaków nie widzi potrzeby wprowadzenia obowiązkowych zajęć z zakresu wiedzy finansowej na którymkolwiek z etapów nauczania. Jednocześnie, 31% badanych jest zdania, że to nauka w szkole średniej jest właściwym czasem do tego, 24% jest za wprowadzeniem takich zajęć w szkole podstawowej, a 12% w przedszkolu.
Wśród różnych aspektów wiedzy finansowej, najwięcej problemów niezmiennie stwarza temat cyberbezpieczeństwa (54%). W dalszej kolejności wskazano na deficyt znajomości obszarów finansów publicznych (41%) oraz przedsiębiorczości (34%). Jednocześnie, w stosunku do 2019 r., dane wskazują na znaczącą poprawę wiedzy z zakresu oszczędzania (spadek wskazań negatywnych z 34% do 5%) oraz kredytów i pożyczek (z 44% do 12%).
– Wśród wyników badań WIB i Fundacji GPW należy zwrócić uwagę, że 65% Polaków jako główne źródło wiedzy o finansach po raz pierwszy wskazało banki i inne instytucje finansowe. Odbieramy to jako przejaw rosnącego zaufania do pośredników i doradców, ale również traktujemy jako dużą odpowiedzialność, która codziennie spoczywa na barkach ponad 150 tys. pracowników sektora bankowego. W kontekście tegorocznych wyników badań, coraz istotniejszą rolę mogą odegrać także kampanie edukacyjne, zarówno te o charakterze międzybankowym, jak i prowadzone bezpośrednio przez banki. Jednocześnie warto podkreślić, że popularność bankowości elektronicznej i usług cyfrowych w zestawieniu z niedoborem wiedzy w zakresie cyberbezpieczeństwa zadeklarowany przez 54% ankietowanych stanowi bardzo ważny sygnał, którego nie można zlekceważyć – mówi Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes Związku Banków Polskich.
Problemy z wiedzą na temat cyberbezpieczeństwa potwierdzają sami bankowcy. W lutowym badaniu „Monitor Bankowy” przeprowadzonym na zlecenie ZBP, 47% z nich oceniło, że klienci mają jedynie podstawową wiedzę w tym zakresie lub w ogóle nie zapoznają się z komunikatami przekazywanymi przez banki. Jednocześnie, jako najtrudniejsze zagadnienie do przyswojenia dla klientów, 54% badanych pracowników sektora bankowego wskazało inwestowanie.
Ocena ekspertów pokrywa się z podobną opinią respondentów – jak wynika z badania WIB i Fundacji GPW, znacząco wzrósł odsetek osób deklarujących brak jakiejkolwiek wiedzy o zasadach funkcjonowania giełdy – z 18% do 27%. Niedostateczna wiedza jest zresztą również dla 57% Polaków kluczową barierą w inwestowaniu na GPW. Jednocześnie jednak, do 32% spadł odsetek osób wskazujących jako główne powody obawy związane z ryzykiem lub poniesieniem strat.
Ogólna samoocena poziomu wiedzy Polaków na temat rynku giełdowego nie rzutuje wprost na znajomość instrumentów inwestycyjnych. Wśród tych najczęściej rozpoznawanych ankietowani wskazali na akcje (78%) i obligacje (51%). Zdecydowana większość badanych (83%) zna co najmniej jeden ze sposobów oszczędzenia długookresowego. Wśród wskazań dominują Pracownicze Plany Kapitałowe (74%) oraz Indywidualne Konta Emerytalne (67%). Jak wskazują autorzy badania, znajomość sposobów długookresowego oszczędzania i praktyka w tym zakresie różnią się. Z co najmniej jednego z wymienionych korzysta 61% badanych – najwięcej z IKE (34%), a co piąty z PPK.
– Wyniki badania jasno pokazują, że zmiany w systemie emerytalnym w ostatnich latach znacząco przekładają się na rosnącą świadomość Polaków w zakresie oszczędzania i inwestowania. W 2017 roku łączna wartość aktywów gospodarstw domowych po raz pierwszy przekroczyła 1 bln zł. Wyższa zamożność obywateli powoduje, że zwracają uwagę również na bardziej zaawansowane sposoby inwestowania. Dokonując wyboru miejsca ulokowania swoich oszczędności, sięgają po profesjonalne doradztwo i wiarygodne źródła informacji, a co za tym idzie, podejmują coraz bardziej świadome decyzje – mówi Marek Dietl, Prezes GPW. – Biorąc pod uwagę to, że PPK są stosunkowo nowe dla Polaków, wysoki odsetek wskazań ich przez respondentów i poziom partycypacji mogą oznaczać, że jeszcze więcej osób przekona się do tego programu, kiedy zobaczą pierwsze jego efekty w postaci zgromadzonych oszczędności uczestników. PPK pozwala uczestniczyć w zyskach wypracowywanych przez spółki oraz korzystać ze wzrostu gospodarczego – dodaje Marek Dietl.
Jedną z podstaw praktycznej wiedzy finansowej Polaków jest umiejętność rzetelnego czytania zawieranych umów finansowych. Jak wynika z badania na zlecenie WIB i Fundacji GPW, 75% osób deklaruje, że dokładnie czyta lub przynajmniej stara się czytać wszystkie zapisy w umowach. Ponadto, w stosunku do 2019 r., wzrósł odsetek osób analizujących je w sposób bardzo dokładny i konsultujących wątpliwości (z 32% do 39%).
Z badania wynika również, że informacje na temat finansów i ekonomii Polacy najchętniej czerpią z banków i innych instytucji finansowych (65%) oraz internetu (59%). Wśród ankietowanych znacząco w tym zakresie spadła popularność mediów (z 68% do 37%). Jednocześnie jednak, zdaniem badanych, to właśnie media powinny wykazywać największą aktywność w zakresie edukacji finansowej (71%). W drugiej kolejności ankietowani wskazali na rolę szkoły i nauczycieli (66%). Co czwarty z Polaków widziałby w aktywniejszej roli instytucje państwowe, a co dziesiąty jest zwolennikiem korzystania przede wszystkim z własnych doświadczeń życiowych w tym obszarze.
Źródło: WIB
foto: archiwum
