Pomimo tych oczywistych korzyści, badacze akademiccy i przedsiębiorcy często krytykowali system patentowy. Argumentowali, że system ten generuje wysokie koszty wejścia, które przewyższają wynikające z niego korzyści w niektórych obszarach technologicznych, w szczególności w technologiach informacyjnych i komunikacyjnych.
Jak pisał Lemley w 2012 r. „Niepokojący jest fakt, że nasze najszybciej rozwijające się i najbardziej innowacyjne branże, które generują najwięcej innowacji i najwięcej pieniędzy, na ogół nie cierpią systemu patentowego. Postrzegają one patenty jako podatek i koszt innowacji, a nie jako korzyść z ich tytułu.”
Patenty jako sygnalizator jakości
W pierwszej pracy, w której uzyskano wiarygodne dowody przyczynowe pozytywnego wpływu posiadania patentów na nowe firmy, Farre-Mensa i in. (2017) stwierdzili, że start-upy, które uzyskały patenty, miały po pięciu latach średnio o 55 proc. wyższy wzrost zatrudnienia oraz o 80 proc. wyższy wzrost sprzedaży. Stwierdzono również, że dalsze działania innowacyjne podejmowane przez firmy, które uzyskały patenty, cechowały się wyższą jakością i że łatwiej było im uzyskać finansowanie z funduszy venture capital.
Wcześniej, wraz z Rosemarie Ziedonis odkryłyśmy, że menedżerowie z branży półprzewodników uważają za główną korzyść systemu patentowego ułatwianie start-upom pozyskiwania finansowania z funduszy venture capital (Ziedonis i Hall 2001). Graham i in. (2009) badając przedsiębiorców i inwestorów w sektorach biotechnologii, urządzeń medycznych i oprogramowania, stwierdzili, że obie grupy uznawały, że ważnymi motywami uzyskania patentów jest finansowanie i możliwość uzyskania lepszej ceny przy wyjściu z inwestycji. Było tak zwłaszcza w dziedzinie biotechnologii i urządzeń medycznych. Wyniki te są spójne z badaniami dotyczącymi znaczenia patentów w różnych branżach (Cohen i in. 2000).
W większości innych badań w zakresie patentów i dostępu do finansowania dla start-upów stwierdzono istnienie korzystnego związku. W przeciwieństwie do pracy Farre-Mensy i in. (2017), w żadnym z tych badań nie dokonano pełnego rozróżnienia pomiędzy patentami jako sygnalizatorami dobrego pomysłu i patentami jako prawami własności.
Wady patentów dla nowych podmiotów wchodzących na rynek
W związku z powyższym zaskakujące jest moje odkrycie, że jedynie niewielka ilość start-upów uzyskuje patenty, nawet gdy mają one wsparcie funduszy venture capital. Najczęstsze przyczyny rezygnacji z ubiegania się o patenty opisywane przez Grahama i in. (2009) obejmowały wysokie koszty oraz chęć utrzymania danego wynalazku w tajemnicy. Jako powód rzadziej podawano brak nadającego się do opatentowania wynalazku.
Wielu przedsiębiorców i badaczy krytykuje sposób funkcjonowania systemu patentowego dla nowych podmiotów rynkowych z uwagi na:
– koszty licencji – w przypadku skumulowanych innowacji, koszty licencjonowania w patentowanych technologiach mogą okazać się zbyt wysokie;
– sprzedaż patentów – istnienie rynku wtórnego, dzięki któremu patenty mogą być sprzedawane w momencie zakończenia działalności firmy, ma negatywny wpływ na firmy, które przetrwały na rynku.
Dostępne są niepotwierdzone dowody – pochodzące z wywiadów z firmami i funduszami venture capital – dotyczące pierwszego problemu (Ito 2005, Federalna Komisja Handlu USA 2003, Departament Sprawiedliwości USA i Federalna Komisja Handlu USA 2007), a także pewne szacunki odnośnie kosztów.
Rynek wtórny jest ważny, aby uzyskać wartość odzyskiwalną (salvage value) patentów i innych aktywów z obszaru własności intelektualnej dla inwestorów, którzy zainwestowali pieniądze w start-upy, które upadły. Jeśli inwestorzy są w stanie uzyskać jakąś wartość z patentów po upadku firmy, zmniejsza to koszt pozyskania kapitału dla start-upu. Jak dotąd rynki dla patentów są w powijakach lub w najlepszym razie na wczesnym etapie rozwoju. Głównymi sprzedawcami na tych rynkach są duże spółki operacyjne, a nie start-upy (Hall 2018). W idealnym świecie na rynkach patentowych dochodziłoby do alokacji technologii do tych firm, które są w stanie je wykorzystać w najbardziej zyskowny i efektywny sposób. Prowadziłoby to do zwiększenia ogólnego poziomu dobrobytu. Jednak istniejące dowody wskazują, że te patenty kupowane są z powodów, które najczęściej nie obejmują rzeczywistego wykorzystania chronionej technologii.
Dowody dotyczące ogólnego wpływu systemu patentowego na start-upy, a także szerzej na innowacje, są niejednoznaczne. Patenty wydają się pomagać niektórym start-upom uzyskać finansowanie, ale koszty są tak wysokie, że zniechęcają wiele firm do korzystania z nich. Korzyści dla start-upów wynikające z istnienia rynku wtórnego dla aktywów patentowych są jeszcze trudniejsze do rozpoznania.
Bronwyn Hall jest emerytowaną profesor ekonomii Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley.
Artykuł po raz pierwszy ukazał się w VoxEU.org (tam dostępna jest pełna bibliografia). Tłumaczenie i publikacja za zgodą wydawcy.
źródło: Obserwator finansowy
