Szczególną uwagę zwracamy na negatywne głosy na temat nowelizacji matrycy VAT wyrażone podczas spotkania przedstawicieli Ministerstwa Finansów z sejmową Komisją Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które odbyło się 19.02.2019 r. Podczas tego posiedzenia posłowie wszystkich partii uznali proponowane zmiany opodatkowania na napoje owocowe za szkodliwe. Swoje zdanie na obradach wyraziła również przeciwna zmianom strona społeczna, reprezentowana zarówno przez producentów, jak i organizacje rolnicze. W Sejmie swój negatywny stosunek do zmian powtórzyło również Ministerstwo Rolnictwa. Przedstawiciele Ministerstwa Finansów mimo olbrzymiej krytyki trwali w swojej decyzji i nawet ogłosili komisji, że chcą pozostawić nowelizację bez zmian. Ich zdaniem projekt powinien być niezmieniony, a Sejm będzie miał jeszcze szanse na stosowne poprawki.
Tym samym Ministerstwo Finansów potraktowało swoje spotkanie z posłami jako jedynie formalność i okazję do wygłoszenia swojego stanowiska, a nie nawiązania dialogu. Komisja sejmowa została wykorzystana instrumentalnie, a strona ministerialna pokazała, że nie zamierza wycofać się nawet pod naporem argumentów. Komisja sejmowa wystosowała stosowny dezyderat do premiera nawołując do odrzucenia proponowanych zmian. Dokument uzyskał poparcie posłów, niezależnie od przynależności partyjnej. Mimo to Ministerstwo Finansów pozostało niewzruszone opiniami ekspertów, rolników, producentów i posłów – co zakończyło się skierowaniem nowelizacji do dalszych prac, ponownie udowadniając brak otwartości na dialog i kompromis. Resort zademonstrował brak troski o polskich sadowników i postanowił brnąć dalej ze swoimi propozycjami. Tymczasem podwyżka VAT na napoje owocowe może być katastrofalna w skutkach.
Proponowana przez Ministerstwo Finansów podwyżka stawki VAT na napoje owocowe i warzywne zawierające min. 20 proc. soku z obecnych 5 proc. do 23 proc., będzie odczuwalna dla wielu grup polskiej gospodarki, o czym ostrzegamy od kilku miesięcy. Wzrost podatku aż o 18 pkt. proc., oznacza nie tylko obciążenie dla sektora rolno-spożywczego, ale także dla polskich konsumentów.
Najważniejszym negatywnym skutkiem podwyżki VAT, na napoje zawierające 20 proc. i więcej soku lub przecieru owocowego i warzywnego, do maksymalnej 23 proc. stawki, będzie zmniejszenie zapotrzebowania branży na polskie owoce i warzywa – nawet o 150 tys. ton rocznie. Nie trzeba przekonywać, że w świetle aktualnych trudności związanych m.in. ze zbytem surowców, rosyjskim embargiem na polskie owoce i warzywa czy rosnącą konkurencją ze Wschodu, oznacza to dodatkowe problemy dla polskich producentów owoców i warzyw.
Obawiamy się, że zmiany niekorzystnie dotkną w szczególności producentów flagowych polskich owoców i warzyw – jabłka, czarnej porzeczki, wiśni, aronii, czy marchwi. Według szacunków KUPS, zapotrzebowanie na jabłka spadnie nawet o 121 tys. ton/rok. Aby unaocznić skalę problemu, warto podkreślić, że to ilość większa, niż roczny eksport naszych jabłek łącznie do krajów azjatyckich, Półwyspu Arabskiego i do Afryki. Polska eksportuje do tych regionów ok. 95 tys. ton na rok, przy olbrzymich nakładach promocyjnych i nieustannych wysiłkach dla pozyskania kontaktów handlowych. Ponad 60 proc. polskich zbiorów jabłek i prawie 100 proc. aronii, czarnej porzeczki i wiśni jest przeznaczonych na potrzeby przetwórstwa. Co istotne, z punktu widzenia planowanych podwyżek VAT na napoje, owoce te w dużej części są wykorzystywane w Polsce właśnie do produkcji napojów owocowych. Pozostałe surowce muszą być eksportowane na wysoce konkurencyjne zagraniczne rynki zbytu.
Podwyżki podatków na napoje owocowe i warzywne zawierające 20 proc. i więcej soku lub przecieru będą dotkliwe również dla konsumentów. Producenci, poszukując możliwości konkurowania na rynku napojów, będą zmuszeni ograniczyć inwestycje w innowacje lub poszukiwać oszczędności kosztem jakości produktu. Proponowane zmiany będą oznaczać drastyczne obniżanie zawartości soku lub przecieru w napojach, a w rezultacie, gwałtownie zahamowany zostanie rozwój unikalnych produktów na polskim rynku, jakimi są napoje z wysoką zawartością soku lub przecieru. Ponadto, zdaniem KUPS, podwyżka podatku na napoje owocowe oznacza wzrost rocznych obciążeń dla konsumentów, nawet na kwotę ok. 400 mln zł.
Ministerstwo Finansów w trakcie konsultacji społecznych, pod wpływem argumentów branży, przystało na pozostawienie preferencyjnej 5 proc. stawki VAT na nektary. Rozwiązanie to, bez uwzględnienia napojów zawierających 20 proc. i więcej soku lub przecieru, jest nie do przyjęcia. Wielokrotnie zwracaliśmy uwagę, że napoje zawierające 20 proc. lub więcej soku lub przecieru owocowego lub warzywnego mają kluczowy, bo aż 50 proc. udział w strukturze spożycia soków, nektarów i napojów z owoców i warzyw. Nektary zaś, opodatkowane na poziomie 5 proc., to zaledwie 12 proc. tego rynku. Jedyną, akceptowaną przez branżę, racjonalną propozycją dla polskiej gospodarki, jest utrzymanie dotychczasowej, 5 proc. stawki VAT – na nektary, napoje owocowe i warzywne zawierające min. 20 proc. soku lub przecieru oraz na soki 100 proc. Każde inne rozwiązanie, oznacza stratę dla polskich producentów, rolników i sadowników.
Producenci napojów z owoców i warzyw zrzeszeni wokół KUPS opowiadają się za przejrzystym i prostym w interpretacji systemem podatkowym. Aby było to możliwe, należy utrzymać dotychczasową jedną stawkę na każdy ze wspomnianych produktów. Warto, by system był również możliwie sprawiedliwy dla szeregu podmiotów, a w sposób szczególny chronił polski kapitał i kluczowy dla społeczeństwa sektor rolno-spożywczy. Będziemy dalej apelować, tym razem do posłów, o wysłuchanie naszej argumentacji. Mamy nadzieję na znalezienie większego zrozumienia i przejawu troski o rolników.
Julian Pawlak, Prezes, Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS)
